ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که حکومت‌ها نه بر سر رفاه عمومی و برقراری عدالت، بلکه بر ساخت بلندترین و پیشرفته‌ترین آسمان‌خراش‌ها رقابت می‌کنند. از مشرق و مغرب کره زمین گرفته تا سرزمین پابرهنه‌ها، همگی در این بازی رقابتی با تمام توان شرکت کرده‌اند. به طور کلی هرکشوری که بخواهد ثروتش را به رخ دنیا بکشد، به سراغ شکستن رکورد بلندترین آسمانخراش دنیا می‌رود. در اواخر قرن بیستم، نظریه جالبی در مورد اثر آسمانخراش ها بر اقتصاد معرفی گردید. این نظریه به ما می‌گوید، به‌طورکلی هر زمان که رکورد بلندترین آسمانخراش دنیا شکسته شد، پس از مدت کوتاهی رکود اقتصادی بزرگی شکل گرفت. در این بخش از آموزش‌های ویتارو، قرار است به‌طور خلاصه به اثر آسمانخراش – که به نفرین آسمانخراش نیز معروف است – نگاهی بیندازیم و بفهمیم که آیا آسمان‌خراش‌ها می‌توانند رکود اقتصادی را پیش‌بینی کنند؟
اثر آسمانخراش چیست؟
همان‌طور که در پیشگفتار گفته شد، اثر آسمانخراش یا نفرین آسمانخراش یک شاخص اقتصادی است که سعی می‌کند بین ساخت بلندترین آسمانخراش بعدی دنیا با شروع قریب‌الوقوع یک رکود اقتصادی ارتباطی پیدا کند. این مفهوم نخستین بار در سال 1999، توسط اقتصاددان انگلیسی، اندرو لارنس (به انگلیسی: Andrew Lawrence) به دنیا معرفی شد.
بااینکه اثر آسمانخراش بیشتر اتفاقات خاصی را در بازه زمانی مشخص توضیح می‌دهد و با شاخص‌های اقتصادی سنتی تفاوت دارد، بااین‌حال اثر آسمانخراش را معمولاً در رده شاخص‌های اقتصادی قرار می‌دهند.
نمونه‌های زیادی در تاریخ صدساله اقتصاد بین‌الملل وجود دارد که در آن، آغاز ساخت بلندترین آسمانخراش دنیا با یک رکود اقتصادی هم‌زمان‌شده است. برای مثال آغاز ساخت برج 213 متری مت‌لایف (به انگلیسی: Metlife Tower) در سال 1905 منجر به وقوع رکود اقتصادی سال 1907، معروف به وحشت 1907 شد.
یا بلافاصله پس از گشایش ساختمان 449 متری امپایر استیت (به انگلیسی: The Empire State Building)، رکود بزرگ (به انگلیسی: Great Depression) اتفاق افتاد که تا چندین سال دنیا را درگیر خودش کرد.
همچنین اگر بخواهیم سال‌های اخیر بنگریم، می‌بینیم که آغاز ساخت برج‌های دوقلو پتروناس (به انگلیسی: Petronas Tower) با بحران مالی آسیا و ساخت بلندترین آسمانخراش حال حاضر دنیا، یعنی برج خلیفه 828 متری (به انگلیسی: Khalifa Tower) با بحران مالی سال 2009 مصادف شده‌اند. در حال حاضر هیچ آسمان‌خراشی نتوانسته رکورد برج خلیفه را بشکند. مسئله جالب اینجاست که از سال 2009 تا قبل از پاندمی کرونا، بازار سهام آمریکا طولانی‌ترین بازار گاوی تاریخ را تجربه کرد.
چه توضیح اقتصادی پشت نفرین آسمانخراش وجود دارد؟
هر اقتصادی در دنیا یک دوره رکود و یک دوره رونق دارد و در این دوره‌ها به‌صورت نوسانی در چرخش است. یعنی ممکن است یک اقتصاد 5 سال در رونق باشد و 3 سال در رکود. به این دوره‌ها، چرخه کسب‌وکار می‌گویند. اثر آسمانخراش نیز به‌طورکلی رابطه نزدیکی با چرخه کسب‌وکار دارد. وقتی‌که اقتصاد وارد دوره رونق می‌گردد، اتفاقات زیادی رخ می‌دهد.
زمانی که اقتصاد گشایش یابد، تولید ناخالص داخلی (به انگلیسی: Gross Domestic Product) افزایش می‌یابد، قیمت دارایی‌ها بالا می‌رود و نرخ بیکاری کاهش پیدا می‌کند. این فاکتورها در کنار دیگر فاکتورهای مهم، باعث افزایش اعتماد عموم مردم به اقتصاد می‌گردد، سرمایه‌دارها را تشویق به سرمایه‌گذاری می‌کند و سرمایه‌گذارهای بزرگ‌تر، به سراغ پروژه‌های بزرگ‌تری مانند آسمان‌خراش‌ها می‌روند.
عموماً هدف اصلی سرمایه‌گذارها، کسب سود بیشتر در کنار کاهش ریسک است. معمولاً سرمایه‌گذارها به دنبال سرمایه‌گذاری بر آسمان‌خراش‌ها نمی‌روند؛ زیرا دارایی‌های پرسودتر و کم ریسک تری نسبت به آسمان‌خراش‌ها برای کسب سود وجود دارند.
اثر آسمانخراش بر اقتصاد بسیار تأثیرگذار است؛ زیرا نیازمند هزینه ساخت بسیار بالایی‌ست. معمولاً زمانی پروژه ساخت یک آسمانخراش بلند کلید می‌خورد که اقتصاد در نقطه اوج رونق خود قرار داشته و سرمایه زیادی در دسترس باشد. پس از رونق نیز همیشه باید یک رکود وجود داشته باشد و در نتیجه، ساخت و افتتاح آسمان‌خراش‌ها با این دوره رکودی پس از رونق همراه می‌گردد.
اگر اثر آسمانخراش ثابت شود، می‌تواند پیام بسیار مهمی را منتقل کند. هر زمان که قرار باشد رکورد بلندترین آسمانخراش دنیا شکسته شود، ممکن است یک رکود اقتصادی در پیش باشد و این برای سیاست‌گذارها و سرمایه‌گذارهایی که همیشه به دنبال سیگنال‌های اقتصادی هستند، بسیار ارزشمند خواهد بود.
اگرچه اثر آسمانخراش بر روی کاغذ جالب به نظر می‌رسد، اما ضعف‌های خودش را هم دارد. برای مثال در سال 2014 میلادی مطالعه‌ای در این رابطه صورت گرفت که نتیجه آن، چندان برای طرفداران نظریه اثر آسمانخراش خوشایند نبود. این مطالعه با بررسی زمان ساخت آسمان‌خراش‌های متعدد در طول تاریخ، به این نتیجه رسید که در زمان‌های مختلف، آسمان‌خراش‌های بلند و رکوردشکن بسیاری ساخته شد؛ اما حتی تا چندین سال بعد هم هیچ رکود اقتصادی صورت نگرفت.
مطالعه‌ای دیگر در سال 2015 میلادی انجام شد که در آن سعی شد در مورد رابطه بین تولید ناخالص داخلی و ارتفاع آسمانخراش ارتباطی یافت شود. محقق‌ها دریافتند، بااینکه ارتفاع آسمانخراش نمی‌تواند تغییر در تولید ناخالص داخلی را پیش‌بینی کند، اما تولید ناخالص داخلی می‌تواند تغییر در ارتفاع آسمانخراش را پیش‌بینی نماید. به‌عبارت‌دیگر، هرچقدر سرعت رشد اقتصادی یک کشور بیشتر شود، ارتفاع آسمان‌خراش‌های آن کشور نیز بالاتر خواهند رفت.
شکسته شدن رکورد ارتفاع آسمانخراش، شاید نشانه رکود اقتصادی باشد، شاید هم نه. زیرا درنهایت، یک شاخص و موضوع نمی‌تواند حرکت بعدی اقتصاد را پیش‌بینی کند. بنابراین یک سرمایه‌گذار یا معامله‌گر حرفه‌ای باید به همه نشانه‌ها و سیگنال‌هایی اقتصادی صادرشده توجه و همه موضوع‌های مرتبط را به دقت رصد نماید.
امیدواریم از یادداشت اثر آسمانخراش چیز جدیدی آموخته و از آن لذت برده باشی. ما متوجه شدیم که شکسته شدن رکورد بلندترین آسمانخراش همیشه منجر به رکود اقتصادی نمی‌گردد، اما بازهم می‌توان از آن به‌عنوان یکی از چندین سیگنال و عوامل دخیل در چرخه کسب‌وکار استفاده کرد. برای مثال زمانی که میوه گوجه‌سبز به بازار راه پیدا می‌کند، ما می‌فهمیم که احتمالاً فصل سرما به پایان رسیده. اما ممکن است بهترین روش برای تعیین اتمام فصل سرما نباشد. حال ما علاقه داریم که نظر تو را در مورد اثر آسمانخراش بدانیم. آیا فکر می‌کنی که اثر آسمانخراش تنها یک تصادف است یا بیانگر چیزهایی بیشتر؟دیدگاه خود را با ما در بخش نظرات همین پست یا در شبکه‌های اجتماعی ما به آدرس @Vitaroir در میان بگذار. نظرات، انتقادات و پیشنهادها تو نه‌تنها عامل اصلی پیشرفت ماست، بلکه انگیزه قدرتمندی برای ادامه کار در ما ایجاد می‌کند.
متشکریم که با ما همراه بودی، تا بعد.
