چرا عربستان از روسیه نفت می‌خرد؟

رئیس‌جمهور ایالات‌متحده‌آمریکا، جو بایدن، در ماه گذشته به عربستان سعودی سفر کرد تا بازیگر اصلی اپک را قانع کند که خروجی تولید نفت را افزایش دهد. تیم آمریکایی در نظر داشت قیمت جهانی نفت خام را با این کار کاهش دهد. اما پاسخ عربستان سعودی چه بود؟ آن‌ها گفتند که هر نوع تصمیمی مبنی برافزایش تولید نفت توسط همه اعضای اوپک پلاس (به انگلیسی: Opec Plus) گرفته خواهد شد. حال اوپک پلاس چیست؟ اساساً، اوپک پلاس، همان اعضای اوپک به‌علاوه روسیه است. همین خبر کوتاه نمایانگر همه‌چیز است و به شکلی واضح می‌گوید که در ماه جاری (اوت) چه اتفاقاتی برای تیم مدیریتی بایدن رخ خواهد داد. خبر مهم دیگری که دراین‌بین رخ داد، افزایش قابل‌توجه واردات نفت عربستان از روسیه بود. این خبر می‌تواند عجیب باشد زیرا عربستان همه ما را به یاد نفت می‌اندازد. در این بخش قصد داریم به شکلی کوتاه دریابیم که چرا عربستان از روسیه نفت می‌خرد و چه استراتژی پشت تصمیم سران عربستان سعودی ایستاده است.

شرکای نفتی

عربستان سعودی و روسیه، دو تا از نفت‌خیزترین کشورهای جهان، شرکای تجاری-سیاسی هستند. عربستان دومین تولیدکننده نفت خام در دنیا است. روسیه در این رده‌بندی، درست در پشت سر روسیه قرار دارد. نکته جالب اینجاست که از زمان آغاز جنگ اوکراین، عربستان سعودی واردات نفت از روسیه را به بیش از دو برابر رسانده است. بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز، خاندان آل سعود در نیمه دوم (آوریل – ژوئن) سال 2022 میلادی بیش از 647,000 تن نفت از روسیه وارد کرده است. برای مقایسه می‌توانیم به همین بازه زمانی در سال گذشته رجوع کنیم. در سال گذشته، واردات نفت عربستان از روسیه تنها 320,000 تن بوده است.

با این اساس، نفت روسیه که درگذشته به اروپا صادر می‌شد، حال کم‌کم راه خود را به سمت خاورمیانه باز می‌کند. در ماه ژوئن، صادرات نفت روسیه به خاورمیانه به 155,000 بشکه در روز رسید. در ماه جولای، این عدد به 220,000 هزار بشکه در روز افزایش پیدا کرد. حال سؤال اینجاست؛ چرا عربستان از روسیه نفت می‌خرد؟ چه فکری پشت این تصمیم نهفته است؟ عربستان و روسیه چه بازی می‌کنند؟

بازی روسیه و عربستان

خیلی‌ها شاید بپرسند که چرا عربستان سعودی – که بزرگ‌ترین نام در میان دنیای نفت خام است – باید از روسیه نفت وارد کند؟ یکی از دلایل اصلی این امر، مربوط به نیروگاه‌های برق ریاض است. عربستان سعودی یکی از کشورهایی است که برای تولید برق به نفت خام متکی است. بسیاری از شهرهای بزرگ عربستان، با میدان‌های گاز طبیعی فاصله زیادی دارند و این موضوع اتکای آن‌ها به نفت را بیش‌تر از قبل می‌کند. به‌طورمعمول، عربستان در تابستان روزانه 600,000 و در زمستان روزانه 300,000 بشکه در روز برای تولید برق نفت می‌سوزاند.

حال در اینجا، خاندان آل سعود از روسیه نفت بسیار ارزان برای استفاده داخلی وارد می‌کند، درعین‌حال نفت تولید داخل را باقیمت بسیار بالاتر به دیگر کشورهای جهان به فروش می‌رساند. این کار به عربستان سعودی اجازه می‌دهد تا نفت آزاد بیشتری را باقیمت بالاتر برای صادرات در اختیار داشته باشد.

بازی دو سر برد

اروپا مدتی است که خرید نفت به‌صورت مستقیم از روسیه را ممنوع نموده است. به گزارش بلومبرگ، واردات نفت روسیه از اروپا، بین ماه‌های فوریه و ژوئن، حدود 30 درصد کاهش داشته است. در همین دوره، واردات نفت روسی در خاورمیانه به طرز قابل‌توجهی افزایش‌یافته است. بن سلمان به پوتین کمک کرد تا مشتری جایگزینی برای نفت‌هایش بیابد و خودش شخصاً رهبری خرید نفت از روسیه را برعهده‌گرفته. اما همه این اعمال چطور انجام می‌شوند؟

با خرید نفتی روسی، عربستان سعودی می‌تواند بدون افزایش قابل‌توجه میزان تولید، نفت آزاد بیشتری برای صادرات کنار بگذارد. این بدان معناست که عرضه تغییری نخواهد کرد و با توجه به همان قانون معروف عرضه و تقاضا، اگر عرضه افزایش نداشته باشد، قیمت‌ها نیز کاهش نخواهند داشت. این‌یک بازی دو سر برد هم برای عربستان و هم برای روسیه است. عربستان می‌تواند باقیمت بالا (به دلیل عرضه محدود و بالا رفتن قیمت)، نفت بیشتری را صادر و درآمد زیادی را کسب کند، درحالی‌که از آن‌طرف با واردات نفت ارزان نیاز داخلی کشور را نیز برطرف می‌نماید. درعین‌حال، روسیه می‌تواند اقتصادش را با صادرات نفت به شرق آسیا، غرب آسیا و آفریقا سرپا نگه دارد.

اقدام آمریکا و اروپا بسیار مضحک به نظر می‌رسد. آن‌ها روسیه را تحریم و از خرید نفتش امتناع می‌کنند. از آن‌طرف عربستان سعودی، نفت روسیه را با تخفیف خریداری می‌کند و باز به خود آمریکا و اروپا باقیمت کامل و تورمی صادر می‌کند. مصر و هند نیز تا حدودی همین عمل را انجام می‌دهند. اروپا چندین دهه است که نوکر بی‌اختیار آمریکا لقب گرفته و حال می‌بینیم که اتحادیه اروپا با این تصمیمات – که دقیقاً عکس منافع ملی آن‌هاست – این لقب را بیش‌ازپیش برازنده خودکرده است. با همه این‌ها، ممکن است به‌زودی همه‌چیز تغییر کند. حال همه چشم‌ها به مجمع اوپک پلاس در ماه جاری (اوت) دوخته‌شده است. آیا اوپک پلاس تولید نفت را افزایش خواهد داد؟ آیا پوتین و بن سلمان به بایدن رحم می‌کنند و قیمت نفت را کاهش خواهند داد؟