زمانی بود که دنیا به برنامه‌نویس‌های محدودی نیاز داشت، زمانی که هنوز بسیاری از شغل‌ها وابسته به ماشین و کامپیوترها نشده بودند. اما حال پس از گذر از بیستمین سال قرن بیست و یکم، نیاز به برنامه‌نویس‌های متخصص و کلی‌گرا روزبه‌روز بیشتر احساس می‌شود. اکنون حتی مشاغلی که هیچ ارتباطی به رشته‌های فناوری اطلاعات ندارند نیز به زبان‌های برنامه‌نویسی و به طبع آن، به برنامه‌نویس‌ها احتیاج دارند.
اگر می‌خواهی در حرفه خودت پیشرفت کنی و یا یک مهارت جدیدی بیاموزی که در تمام دنیا، ازجمله ایران همیشه خواهان داشته باشد، باید حداقل به یک‌زبان برنامه‌نویسی مسلط شوی. شاید با خود بگویی که تعداد زبان‌های برنامه‌نویسی بسیار گسترده است، چطور قرار است در میان این حجم از گزینه‌ها یک مورد را انتخاب کنم؟ اصلاً نگران نباش، زیرا در این بخش از آموزش‌های ویتارو، ما قرار است برترین زبان‌های برنامه‌نویسی را که در سال 2021 میلادی حکمرانی خواهند کرد، بر اساس آنالیز‌ها، اطلاعات و گزارش‌های معتبر جهانی، برای تو لیست کنیم.
6. سی‌شارپ (C#)
چندین سال است که زبان برنامه‌نویسی سی‌شارپ (C#) تقریباً در تمام شاخص‌ها و معیارهای معتبر جهانی، همیشه در بالاترین رده‌ها قرار دارد. این زبان یکی از قدرتمندترین زبان‌های برنامه‌نویسی برای دات نت فریم‌ورک (.NET Framework) است. آندرس هلزبرگ (به انگلیسی: Andres Hejlsberg)، خالق سی‌شارپ می‌گوید این زبان بیشتر به زبان برنامه‌نویسی سی‌پلاس‌پلاس (C++) شباهت دارد تا جاوا (Java).
کاربرد این زبان در ساخت بازی‌های رایانه‌ای و اپلیکیشن‌های ویندوز (Windows)، اندروید (Android) و آی‌او‌اس (IOS) است. همچنین این زبان در بسیاری از سایت‌های محبوب مانند سایت بینگ (Bing)، دل (Dell)، ویژوال استودیو (Visual Studio) و مارکت واچ (Market Watch) استفاده می‌شود.
درجه سختی یادگیری زبان برنامه‌نویسی سی‌شارپ، در حد متوسط و پیش‌نیازش، درک ابتدایی از چگونگی کارکرد کد نویسی است. از سی‌شارپ به‌عنوان یک‌زبان برنامه‌نویسی کراس پلتفرم (به انگلیسی: Cross-Platform) یا چندسکویی یاد می‌کنند؛ یعنی از آن می‌توان هم برای برنامه‌نویسی ویندوز و هم برنامه‌نویسی موبایل استفاده کرد. همچنین در رده زبان‌های برنامه‌نویسی نسبتاً محبوب قرار می‌گیرد.
نقاط قوت:
- سریع
- استفاده آسان
- شیءگرا
- مقیاس‌پذیر و قابل به‌روز شدن
- همخوانی با دیگر زبان‌های برنامه‌نویسی
- متن‌باز (Open Source)
- کتابخانه وسیع
نقاط ضعف:
- انعطاف‌پذیری ضعیف؛ زیرابه دات نت فریم‌ورک مایکروسافت وابسته است.
- رابط کاربر گرافیکی (GUI) ضعیف
5. آر (R)
زبان برنامه‌نویسی آر (R) شاهد رشد خیره‌کننده‌ای در رده‌بندی شاخص‌ها و معیارهای سایت‌های معتبر بوده است. برای مثال در کمتر از یک سال، در رده‌بندی سایت معتبر TIOBE از رده شانزدهم به رده نهم جهش کرده است. با توجه به رشد سریع علم داده‌ها (به انگلیسی: Data Science) و اقبال به مبحث یادگیری ماشین (به انگلیسی: Machine Learning) فراگیری زبان برنامه‌نویسی آر می‌تواند یک سرمایه‌گذاری مطمئن برای آینده باشد.
این زبان در آنالیز آمار و ارقام، علم داده‌ها، پردازش محاسبات، تجسم و تصویرسازی و یادگیری ماشین کاربرد زیادی دارد. غول‌های فناوری بسیار بزرگی مانند فیس‌بوک، گوگل و اوبر برای کسب‌وکارشان از زبان برنامه‌نویسی آر استفاده می‌کنند.
درجه سختی یادگیری زبان برنامه‌نویسی آر در حد متوسط رو به بالا است و نمی‌توان آن را از زبان‌های برنامه‌نویسی ساده به شمار آورد. پیش‌نیازش هوش ریاضی و توانایی محاسبه بالا است و اگر با زبان‌های برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت (Java Script) و پایتون (Phyton) آشنایی داشته باشی، راحت‌تر این زبان را درک می‌کنی. پلتفرمش بیشتر دسکتاپ، یعنی ویندوز، مک‌اواِس (به انگلیسی: Mac OS) و لینوکس (به انگلیسی: Linux) است و باوجود ظهور رقیب قدرتمندی به نام پایتون، همچنان محبوبیتش را حفظ کرده است.
نقاط قوت:
- متن‌باز
- پشتیبانی فوق‌العاده برای مدیریت داده‌ها
- در دسترس بودن پکیج‌های متنوع
- پشتیبانی از ویندوز، مک و لینوکس
- ایده‌آل برای اپلیکیشن‌های یادگیری ماشین
- کتابخانه وسیع
- ظرفیت گرافیکی قدرتمند
نقاط ضعف:
- شی‌ءها در حافظه فیزیکی ذخیره می‌شوند.
- امنیت بسیار ضعیفی دارد.
- از متلب (به انگلیسی: Matlab) و پایتون کند تر است.
4. کاتلین (Kotlin)
در این روزها، هر وقت که صحبت از برنامه‌نویسی و توسعه اندروید می‌شود، نام زبان برنامه‌نویسی کاتلین (به انگلیسی: Kotlin) می‌درخشد. پس‌ازاینکه گوگل به‌طور رسمی اعلام کرد بهترین زبان برنامه‌نویسی اندروید کاتلین است، محبوبیت این زبان به طرز اعجاب‌آوری افزایش یافت. در حال حاضر تعداد کسانی که در انجمن گیت‌هاب (به انگلیسی: Github) از کاتلین استفاده می‌کنند به‌سرعت در حال افزایش است. کاتلین از بهترین زبان‌های برنامه‌نویسی موبایلی است و با توجه به رشد روزافزون کاربران موبایل، به نظر نمی‌رسد که با فراگیری این زبان کسی ضرر کند.
کاتلین ساخته شد تا از جاوا بهتر باشد و به نظر می‌رسد که توانسته کاربرانش را قانع کند. علاوه بر توسعه اپلیکیشن‌های موبایل، از کاتلین برای توسعه وب و اپلیکیشن‌های دسکتاپ نیز استفاده می‌شود. یکی از بهترین ویژگی‌های این زبان، همخوانی کامل با جاوا و پشتیبانی کامل از همه کتابخانه‌های آن است. همچنین کاتلین از برنامه‌نویسی شیءگرا و تابعی نیز پشتیبانی می‌کند.
درجه سختی یادگیری زبان برنامه‌نویسی کاتلین متوسط رو به بالا و پیش‌نیازش تجربه کار کردن با دیگر زبان‌های برنامه‌نویسی خصوصاً جاوا است. پلتفرمش اندروید، وب، دسکتاپ و سرور است. کاتلین به‌شدت محبوب است و این محبوبیتش روزبه‌روز افزایش می‌یابد.
نقاط قوت:
- کد نویسی کمتر به علت خلاصه‌تر بودن
- انطباق‌پذیری نسبتاً خوب
- سازگاری کامل با جاوا
- آسان‌تر از جاوا
- آینده درخشان
نقاط ضعف:
- نوسان زیاد در سرعت گردآوری؛ عدم وجود ثبات در این مقوله
- کلمات کلیدی ثابتی در کاتلین وجود ندارد.
3. سی و سی‌پلاس‌پلاس (C / C++)
زبان‌های برنامه‌نویسی سی (C) و سی‌پلاس‌پلاس (C++) مانند ترشی کهنه می‌مانند؛ هرچه زمان بیشتری بگذرد، ارزششان بیشتر می‌شود. هر دو سال‌هاست که بر دنیای تکنولوژی حکومت می‌کنند و هنوز هم که هنوز است، در شاخص‌های مختلف برترین جایگاه‌ها را از آن خود کرده‌اند. شاخص TIOBE سی را برترین و سی‌پلاس‌پلاس را چهارمین زبان برنامه‌نویسی برتر دنیا معرفی کرده. شاخص PYPL نیز آن‌ها را در رده پنج زبان برنامه‌نویسی برتر قرار داده است. سی به‌نوعی مادر زبان‌های برنامه‌نویسی است و با یادگیری آن، نه‌تنها یک‌زبان برتر را آموخته‌ایم، بلکه راه را برای فراگیری دیگر زبان‌های برنامه‌نویسی نیز هموارتر نموده‌ایم.
کاربرد زبان برنامه‌نویسی سی بیشتر در توسعه سیستم‌های سطح پایین مانند سیستم‌عامل و کرنل است. اما سی‌پلاس‌پلاس به دلیل شیءگرا بودن در حوزه‌های مختلفی ازجمله بازی‌های رایانه‌ای، رابط گرافیکی، اپلیکیشن‌های دسکتاپ و دیگر رشته‌ها کاربرد دارد. سی‌پلاس‌پلاس به‌عنوان یک نسخه پیشرفته‌تر از سی معرفی‌شده است.
درجه سختی یادگیری زبان برنامه‌نویسی سی متوسط رو به بالا و زبان برنامه‌نویسی سی‌پلاس‌پلاس مبتدی رو به بالا است. پیش‌نیازشان مهارت حل مسئله و آشنایی با سطوح پایین‌تر و بنیادی‌تر کامپیوتر است. پلتفرم این دو زبان به دلیل کارایی بالا، سامانه‌های نهفته، موبایل و دسکتاپ معرفی‌شده. همان‌طور که اشاره شد، محبوبیت این دو زبان به‌طور پیوسته و با شیبی آرام همیشه رو به افزایش بوده است.
نقاط قوت:
- سی: یادگیری اساس و ریشه برنامه‌نویسی در پایین‌ترین و بنیادی‌ترین سطوح
- سی‌پلاس‌پلاس: کنترل و ابتکار عمل بسیار بالای برنامه‌نویس
نقاط ضعف:
- سی: انعطاف‌ناپذیر و سخت‌گیری؛ یادگیری این زبان برای مبتدی‌ها آسان نیست.
- سی‌پلاس‌پلاس: ساخت و طراحی برنامه مفید و سازنده با این زبان کمی سخت است.
2. جاوا (Java)
بسیاری از زبان‌های برنامه‌نویسی می‌آیند و می‌روند اما جاوا (Java) جزء معدود زبان‌هایی است که خودش را با گذر زمان و پیشرفت مطابقت داده و هنوز هم از آن به‌عنوان یکی از پرکاربردترین زبان‌های برنامه‌نویسی در دنیا یاد می‌شود. در شاخص TIOBE چندین سال است که به‌طور پیوسته و باثباتی باورنکردنی در رده برترین زبان‌های برنامه‌نویسی قرار می‌گیرد.
بااینکه بیشتر کاربران جاوا بر توسعه موبایل تمرکز دارند، اما از این زبان در حوزه‌های مختلفی مثل صنعت بازی‌های رایانه‌ای و توسعه وب، توسعه دسکتاپ و توسعه اپلیکیشن‌های علمی نیز استفاده می‌شود. برنامه‌نویس‌های سایت‌های بزرگی مانند گوگل، یوتیوب، توییتر و آمازون نیز در سایت‌هایشان از جاوا بهره می‌برند. شرکت‌های بزرگ فناوری مانند ادوبی، آمازون، فلیپ‌کارت و اوبر نیز از این زبان برنامه‌نویسی استفاده می‌کنند.
درجه سختی یادگیری جاوا پیشرفته و پیش‌نیازش مهارت حل مسئله و داشتن دانشی ابتدایی در مورد ساختار برنامه‌نویسی شیءگرا است. پلتفرمش وب، موبایل و دسکتاپ است. همچنین این زبان یکی محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی در جهان است و به نظر می‌رسد محبوب باقی می‌ماند.
نقاط قوت:
- نقطه‌ای عالی برای ورود به دنیای برنامه‌نویسی و درک طرز تفکر برنامه‌نویس‌ها
- ابتکار عمل فوق‌العاده
- دسترسی به پایه‌ای‌ترین و اساسی‌ترین عملکرد‌های کامپیوتری
نقاط ضعف:
- پیچیده بودن زبان و لغات جدید فراوان
1. پایتون (Python)
پادشاه زبان‌های برنامه‌نویسی و حاکم بلامنازع دنیای ماشین در سال 2021 میلادی، بدون شک زبان برنامه‌نویسی پایتون (Python) خواهد بود. پایتون امروزه یکی از رایج‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی در جهان است که به دلیل سادگی یادگیری و خوانایی فوق‌العاده، روزبه‌روز به محبوبیتش افزوده می‌شود. این زبان آزاد، رایگان و متن‌باز است و انجمن حمایتی بسیار فعال و فوق‌العاده‌ای نیز دارد. این زبان در پنج سال گذشته به‌طور میانگین، هرسال بین 18% تا 19% رشد داشته است.
کاربرد پایتون فراوان است؛ از صنعت بازی‌های رایانه‌ای، توسعه انیمیشن‌های دوبعدی و سه‌بعدی، توسعه وب و دسکتاپ گرفته تا نرم‌افزارهای علمی و محاسباتی، هوش مصنوعی و سایت‌های محبوبی مانند یوتیوب، پینترست، کورا و اینستاگرام، همگی از زبان برنامه‌نویسی پایتون بهره می‌برند.
درجه سختی یادگیری زبان برنامه‌نویسی پایتون مبتدی است و در رده بسیار ساده قرار می‌گیرد. یادگیری پایتون هم لذت‌بخش و هم ساده است. البته این زبان به پیش‌نیازهایی مانند توانایی حل مسئله و توانایی تفکر انتزاعی و خارج از محدوده نیز نیاز دارد. پلتفرم پایتون وب و دسکتاپ است و محبوبیتش به‌صورت تصاعدی در حال افزایش است.
نقاط قوت:
- انعطاف‌پذیر
- سادگی زیاد
- نزدیک بودن به زبان انگلیسی
- منابع آموزشی فراوان و باکیفیت
- انجمن حمایتی و پشتیبانی فعال و زنده
- اسکریپت شده
- کتابخانه بسیار غنی
- جمع‌آوری خودکار ضایعات
- ادغام آسان با دیگر زبان‌های برنامه‌نویسی
- پشتیبانی از رابط کاربر گرافیکی
نقاط ضعف:
- با اساسی‌ترین مفاهیم برنامه‌نویسی آغاز نمی‌کند؛ پایتون به انتزاعی کردن مفاهیم اساسی برنامه‌نویسی مشهور است.
همان‌طور که ابتدای مقاله عرض کردیم، صدها زبان برنامه‌نویسی در دنیا وجود دارند که هرکدام ویژگی‌های خاص خودشان رادارند. اما ما شش تا از آن‌ها را با توجه به تحلیل‌های معتبر جهانی انتخاب و به تو معرفی کردیم. برای یادگیری زبان‌های برنامه‌نویسی دو استراتژی پیش روی تو است. اول؛ استراتژی کلی‌گرایی است. کلی‌گرایی یعنی همه این شش زبان را تا حد متوسط بیاموزی و یکی از آن‌ها را تا حد پیشرفته جلو بروی. دوم، استراتژی تخصص‌گرایی است. تخصص‌گرایی یعنی یک یا دو زبان را تا بالاترین سطح استاد شوی و کاری به دیگر زبان‌ها نداشته باشی.
امیدواریم از مقاله زبان‌های برنامه‌نویسی که در سال 2021 حکمرانی خواهند کرد چیز جدیدی آموخته و از آن لذت برده باشی. انتخاب با خودت است، کلی‌گرایی یا تخصص‌گرایی. به نظرت کدام زبان برنامه‌نویسی از همه کامل‌تر و بهتر است؟ استراتژی کلی‌گرایی مفیدتر است یا استراتژی تخصص‌گرایی؟ دیدگاهت را با ما در بخش نظرات همین مقاله، یا در شبکه‌های اجتماعی ما به آدرس @vitaroir در میان بگذار. نظرات، انتقادات و پیشنهادها تو نه‌تنها عامل اصلی پیشرفت ماست، بلکه انگیزه قدرتمندی برای ادامه کار در ما ایجاد می‌کند.
متشکریم که با ما همراه بودی، تا بعد.
این پست دارای یک نظر است
منابع:
StackOverFlow
Redmonk
TIOBE
Dice
PYPL
Geeksforgeeks
Simplilearn
Github
Octoverse/Github