قرض دادن پول به‌خودی‌خود کار سختی است، چه برسد به اینکه پس از مدتی، ارزش پولی که باید پس گرفته شود، نصف شده باشد. حال اگر فرد متقاضی آشنا باشد، کار بسیار سخت‌تر می‌شود. در این بخش از آموزش‌های ویتارو، قصد داریم راهکاری عملی برای قرض دادن پول به دیگران، بدون از دست دادن ارزش پول ارائه بدهیم. پس اگر نگران از دست دادن ارزش پول خود در هنگام قرض دادن هستی، تا انتهای مطلب با ما همراه باش.
مسئله‌ی رودربایستی
مشکل «رودربایستی» در تمام فرهنگ‌ها وجود دارد. رودربایستی یعنی اینکه دوستی از تو تقاضای پول کند و تو نتوانی به این تقاضا جواب منفی بدهی. تا اینجا مشکل چندانی نیست. مشکل اصلی در هنگام پس گرفتن این پول نمایان می‌گردد؛ جایی که به دلیل رودربایستی نمی‌توانی پول خود را در زمان مقرر پس بگیری. بهترین توصیه‌ای ما در این مورد این است که به دوست و آشنا پولی قرض ندهی. زیرا با این کار تنها دوستت را از دست می‌دهی. اما با قرض دادن هم پول و هم دوستت را باهم از دست می‌دهی. پس اگر توانایی قرض دادن نداری، رک و بی‌پرده این موضوع را به‌طرف مقابل اطلاع بده.
مسئله‌ی ربا
حتماً تاکنون کلمه‌ی «ربا» به گوشت خورده است. ربا به معامله‌ای گفته می‌شود که طرفین با ایجاد قراردادی توافق می‌کنند که شخصی بابت پول، خدمت یا کالایی که به دیگری قرض می‌دهد در سررسید مشخص، علاوه بر مبلغ، خدمت یا کالای اصلی مورد قرض، سود اضافه‌ای از طرف دیگر قرارداد دریافت کند. این کار هم به اقتصاد خرد و هم اقتصاد کلان ضربه می‌زند. بااینکه ربا مطابق ماده ۵۹۵ قانون مجازات اسلامی ایران جرم و برای آن مجازات در نظر گرفته‌شده است، اما بازهم شاهد رواج این عمل در نظام پولی و بانکی کشور هستیم. در شرع نیز عمل رباخواری به‌شدت نهی شده است.
تاریخچه ربا
قدمت تاریخچه ربا تقریباً به قدمت تاریخ بشریت است. اولین بار یهودیان بودند که رباخواری را یک شغل معرفی کردند. در «عهد عتیق» رباخواری به‌عنوان حرفه کنعانی ها ذکرشده است. این روش انباشت و افزایش ثروت میراثی کنعانی بود که یهودیان جذب کردند. ازآن‌پس این افراد به حاملان اصلی این شیوه مبادله پولی بدل گردیدند تا آنجا که رباخواری به‌عنوان یک حرفه کاملاً یهودی شناخته می‌شد.
«سِفر تثنیه» به‌صراحت رباخواری در میان بنی‌اسرائیل ممنوع شده، ولی در تبادل با بیگانگان مجاز شمرده‌شده است: «غریب را می‌توانی به سود قرض بدهی، اما برادر خود را به سود قرض مده.» این بیانگر رواج رباخواری در میان بنی‌اسرائیل از زمان‌های کهن است.
در عصر مدرن نیز، نظام سرمایه‌داری (Capitalism) با عادی‌سازی رباخواری در میان مردم و سیستم بانکی جهان، توانست فساد اقتصادی گسترده‌ای در سرتاسر کره‌ی زمین رواج دهد. این سیستم فاسد، باهدف برتری‌جویی، توانست شکاف طبقاتی عمیقی در جوامع ایجاد کند و ثروت و منابع کره زمین را در اختیار اقلیت قرار دهد. هنری فورد، مخترع، نویسنده، کارآفرین و نظریه‌پرداز آمریکایی در این رابطه می‌گوید:
«چه خوب است که ملت از نظام پولی و بانکی ما سر درنمی‌آورد. زیرا من معتقدم، اگر بفهمد، قبل از فرارسیدن صبح انقلابی رخ خواهد داد.»
راهکار چیست؟
به نظر می‌آید پس از آشنایی با مفهوم ربا، تاریخچه و مضرات آن، در دوراهی بدی گرفتار شده ای. از طرفی بدون گرفتن بهره ارزش پولت از بین خواهد رفت، و از آن‌طرف، با رباخواری، مرتکب عمل غیرقانونی، غیراخلاقی و غیرشرعی می‌شوی. پس راهکار چیست؟
راهکار ساده‌ای برای این کار وجود دارد که همگی می‌توانند از آن استفاده کنند. توصیه می‌کنیم از این راهکار تنها در مواقع ضروری استفاده نمایی. بنابراین تا حد امکان یا پول موردنیاز شخص را به او هدیه، و یا بدون هیچ بهره و چشم‌داشتی قرض بده.
قرض دادن کالا به‌جای ریال
در کشور ما به دلیل تورم بالا، ارزش پول ملی روزبه‌روز بیشتر کاهش پیدا می‌کند. اما به همان نسبتی که از ارزش پول کاسته می‌شود، به ارزش کالاها (Goods) و دارایی‌ها (Assets/Liabilities) افزوده می‌گردد. به همین علت برای قرض دادن باید ریال (پول) را از معاملات خود حذف نمایی. برای این کار می‌توانی سه قدم زیر را طی کنی:
- به اندازه‌ی موردنیاز فرد، کالا یا دارایی خاصی تهیه کن.
- آن کالا یا دارایی را به‌صورت فیزیکی یا مجازی به او تحویل بده.
- پس از موعد مقرر، دقیقه همان مقدار کالا یا دارایی را تحویل بگیر.
برای مثال یکی از دوستان تو شدیداً به 50 میلیون تومان پول نیاز دارد و به هر دلیلی نمی‌تواند آن را تا دو سال آینده پس بدهد. در حال حاضر تو این مبلغ را برای خرید خانه پس‌انداز کرده‌ای و فعلاً به آن نیازی نداری. اما از آن‌طرف نگران آینده‌ی ارزش پولت هستی. با در نظر گرفتن این شرایط، تو به یک صرافی مراجعه و 10 عدد سکه تهیه می‌کنی. سپس آن 10 عدد سکه را به‌صورت مستقیم به دوستت قرض می‌دهی. درنهایت دو سال آینده دقیقاً همان 10 عدد سکه را تحویل می‌گیری. این یعنی معامله‌ی دو سر برد. هم حفظ ارزش پول و هم کمک به دوستان.
به‌جای سکه می‌توانی از سهام نیز استفاده نمایی. البته ارزش سکه و سهام در بلندمدت بیشتر از تورم بالا خواهد رفت و ما معتقدیم این دارایی‌ها به دلیل کد اخلاقی و انصاف نباید برای قرض دادن مورداستفاده قرار بگیرند. کالاهای اساسی و مواد غذایی، جایگزین بسیار بهتری برای سهام و سکه هستند. برای مثال، می‌توانی 9 کیلو زعفران از یک شرکت خاص را به دوستت قرض بدهی و در موعد مقرر، دقیقاً همان 9 کیلو زعفران را از همان شرکت تحویل بگیری.
دارایی بعدی که می‌توان برای این کار استفاده کرد، ارز ها هستند. شاید بازدهی ارز ها بالاتر از تورم اعلام‌شده توسط دولت باشند، اما حقیقت ماجرا این است که تمام فروشندگان قیمت کالاهای خود را با نرخ ارز تنظیم می‌کنند. به‌هرحال اگر بخواهیم تنها یک ارز را انتخاب کنیم، آن ارز دلار خواهد بود. زیرا مبنای قیمتی فروشندگان خرد و کلان، همین ارز خواهد بود.
در انتها، تکرار این نکته ضروری است که، کالا یا دارایی را باید به‌صورت فیزیکی یا مجازی به شخص تحویل بدهی و از تبدیل آن کالا به معادل ریالی‌اش به‌شدت پرهیز کنی. زیرا این کار تفاوتی با ربا ندارد و در عمل همان است.
نکته‌ی بعدی که نیاز به تکرار دارد، این است که از این راهکار تنها در مواقع ضروری استفاده کنی. تا جایی که امکان دارد به نیازمندها و دوستان خود بدون هیچ‌گونه چشم‌داشتی هدیه و قرض بده. قرض دادن بدون بهره یا همان قرض‌الحسنه، زمینه‌ی رشد فردی و اجتماعی یک جامعه را فراهم می‌کند و موجب رشد اخلاقی و اقتصادی ملت‌ها می‌گردد. اما درهرصورت ما در وضعیت اقتصادی سختی زندگی می‌کنیم و گاهی اوقات مجبور می‌شویم به‌جای ریال، کالا قرض دهیم. پس اگر مجبور به استفاده از این راهکار شدی، بدون عذاب وجدان و بدون رودربایستی، ریال را به کالا تبدیل کن. امیدواریم از این مطلب استفاده‌ی لازم را برده باشی و از این به بعد بدون نگرانی و با میل باطنی به نیازمندها کمک کنی.
