چطور یک قصر ذهن بسازیم

شرلوک هلمز بی بی سی، استاد استنتاج است. او از استنتاج و دیگر تکنیک های منطقی برای حل معماها و پرونده‌های جنایی استفاده می‌کند. با هر معیاری که در نظر بگیریم، شرلوک هلمز اطلاعات زیادی را در مغز خود دسته بنده کرده است. شاید فکر کنی که به خاطر سپردن این حجم از اطلاعات و استفاده از آن‌ها کار هرکسی نیست؛ اما او این اطلاعات را با تکنیکی ساده که همه می‌توانند از آن استفاده کنند، به خاطر سپرده است: قصر ذهن‌.

بااینکه مفهوم قصر ذهن توسط شرلوک هلمز معروف شد، اما باید بدانی که این مفهوم صدها سال پیش‌ازاین کارآگاه افسانه‌ای مورداستفاده قرار می‌گرفت. قصر ذهن، تکنیکی جذاب و کاربردی برای به خاطر سپردن چیزهاست. در این بخش از آموزش‌های ویتارو، قصد داریم روش استفاده از تکنیک قصر ذهن را آموزش دهیم. پس تا انتها با ما همراه باش.

قصر ذهن چیست؟

قصر ذهن در اصل اشاره به شیوه لوکی دارد. شیوه لوکی (Loci Method) الگویی مؤثر برای تقویت حافظه است که در آن از حافظه‌ی تصویری و فضایی برای یادگیری استفاده می‌گردد. لوکی (Loci) واژه‌ی لاتین مکان‌ها (Places) است که ریشه‌ی آن به 500 سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. از آن سال‌ها تاکنون، این روش توسط افراد سرشناس و قهرمان‌های متعددی برای به خاطر سپردن چیزهای پیچیده یا متون بلند مورداستفاده قرارگرفته است؛ چیزهایی مانند عدد پی که شامل صدها هزار عدد می‌شود.

قصر ذهن چطور کار می کند؟

شاید با خود فکر کنی که به خاطر سپردن این‌همه عدد غیرممکن است؛ ولی با تکنیک قصر ذهن و کمی تمرین، این امر به‌راحتی قابل‌دستیابی است.

اول‌ازهمه باید بدانیم که قصر ذهن چطور کار می‌کند. بگذار با مثالی ساده توضیح دهیم. فرض کن به مهمانی یکی از دوستانت دعوت‌شده‌ای. وقتی به محل موردنظر می‌رسی، خودروی خود را به خاطر شلوغی چند متر دورتر پارک می‌کنی. وارد خانه می‌شوی و کلید خودرو را بر روی میز تلویزیون می‌گذاری. پس از مدتی هوای داخل گرم می‌شود و کت خود را درآورده و بر روی مبل قرار می‌دهی.

حال پس از چندین ساعت مهمانی به اتمام می‌رسد و وقت رفتن فرامی‌رسد. سوالی که پیش می‌آید این است که چطور می‌دانی وسایلت را کجا قرار داده‌ای؟ از کجا می‌دانی که باید خانه را با کلید، کت و البته، خودروی شخصی خودت ترک کنی؟ پاسخ سؤال واضح است؛ تو همه‌ی این‌ها را به خاطر سپردی زیرا این وسایل همراه‌های همیشگی‌ات هستند.

بعد از اتمام مهمانی، کلید را برداشته، کت را پوشیده و سوار خودروی خود شده و به خانه‌بر می‌گردی. پروسه یادگیری با تکنیک قصر ذهن نیز به همین منوال است. البته قصر ذهن مکانی فیزیکی نیست، بلکه تعداد نامحدودی اتاق یا مکان‌هایی ست که در ذهن خودت ساخته‌ای.

با این توصیف‌ها، به معرفی 5 قدم ساده برای ساخت قصر ذهن می‌پردازیم.

1. مکان ذخیره سازی را تعیین کن.

انتخاب مکان (قصر) مناسب برای دسته‌بندی اطلاعات و ذخیره‌سازی آن‌ها بسیار حیاتی ست. بااینکه طراحی یک مکان تخیلی جدید امکان‌پذیر است، اما نیازمند زمان و انرژی بیهوده زیادی است که تو را از هدف اصلی دور می‌کند و وقتت را هدر می‌دهد. هدف این است که آن‌قدر با قصر ذهن انتخابی‌ات آشنا باشی که حتی بدون ذره‌ای فکر کردن، بتوانی به‌راحتی در آن قدم بزنی. حافظه انسان طوری طرح‌ریزی‌شده که با پیدا کردن رابطه میان چیزها اطلاعات را بازخوانی کند؛ به این صورت که رابطه‌ای میان اطلاعات جدید و اطلاعات قدیمی‌تر پیدا و بازخوانی می‌نماید.

هر اطلاعاتی در حافظه به اطلاعات دیگری متصل است، و هر چه اطلاعات چیزهای بیشتری به آن متصل باشد، بیشتر در حافظه می‌مانند.

بهترین مکان می‌تواند خانه، محل کار، مدرسه، دانشگاه یا حتی کافه‌ای باشد که زیاد به آن سر می‌زنی. حال که قصر ذهن اختصاصی را انتخاب کردی، و مطمئن شدی که این قصر را با جزئیات زیاد به خاطر داری، می‌توانی به قدم بعدی بروی.

2. وسایل پایه را انتخاب کن

اگر می‌توانی به‌راحتی و بدون دردسر در قصر ذهنت قدم بزنی، باید انتخاب وسایل پایه را شروع کنی. وسایل بزرگ و مهمی مانند مبل، تلویزیون، لپ‌تاپ، بخاری، کمد و … گزینه‌های خوبی برای این کار هستند. سعی کن از انتخاب یک وسیله مشابه برای دو یا چند اتاق متفاوت انتخاب نکنی. برای مثال در سالن مبلمانی وجود دارد. دیگر نباید در اتاق دیگر هیچ‌گونه مبلی انتخاب کنی. همچنین از جداسازی وسایل پرهیز کن. مثلاً صندلی‌های نهارخوری را جداگانه در نظر نگیر، بلکه کل سرویس میز و صندلی نهارخوری یک وسیله پایه انتخاب کن.

بعد از انتخاب وسایل پایه، آماده‌ی رفتن به قدم بعد هستی.

3. مسیر رفت و آمد خود را انتخاب کن

این قدم از اهمیت فراوانی برخوردار است و افراد زیادی به خاطر درست اجرا نکردن این قدم کل قصر ذهن خود را خراب می‌کنند.

به‌طور خلاصه، باید وسایل درون اتاق را ترتیب گذاری کنی و مسیر رفت‌وآمدی بسازی. هر دفعه که می‌خواهی چیزی به خاطر بیاوری، باید این مسیر را طی کنی. البته پس از مدتی دیگر نیازی به این کار نیست و به‌راحتی می‌توانی این مسیر را نادیده بگیری.

روش‌های زیادی برای ساخت مسیر رفت‌وآمد و نظم بخشیدن به وسایل وجود دارد. برای مثال، می‌توانی اثاثیه منزل را شماره‌گذاری و به ترتیب این شماره‌ها حرکت یا یک شخص خیالی را مسئول راهنمایی و گشت‌وگذار در ذهن خود کنی. قبل از گذر از این مرحله، آزمونی از خود بگیر. برای مثال از خودت بپرس، سومین وسیله در اتاق دوم چه چیزی است؟ اگر توانستی به‌سرعت به این سؤال پاسخ‌دهی، یعنی به‌خوبی این مرحله را آموخته‌ای.

حال اگر قصر ذهن و مسیر رفت‌وآمدش را مثل کف دستت شناختی، می‌توانی به قدم بعدی که قرار دادن اطلاعات در این قصر است، بروی.

4.اضافه کردن اطلاعات به وسایل پایه

اکنون‌که ما مدل ذهنی از قصر خودداریم، باید اطلاعات را به وسایل پایه متصل کنیم. گرچه اطلاعات غیر بصری مانند اعداد و متن‌ها می‌توانند در این قصر قرار گیرند، اما قصر ذهن با تصویرسازی بسیار بهتر عمل می‌کند. این بدان معنی است که تو باید هر چیزی (حتی اعداد و سخنرانی‌ها) را تصویرسازی کنی. راه‌های مختلفی برای تبدیل کردن اطلاعات به تصاویر است، اما هرکسی خودش بهترین روش را برای این کار دارد. چیزهای دیگری مانند احساسات، رنگ‌های روشن، بو و… نیز می‌توانند قرار دادن اطلاعات در قصر ذهن را آسان‌تر کنند.

حال باید مسیر رفت‌وآمد خود را به این اطلاعات تازه ذخیره‌شده در قصر ذهن، وابسته کنی. مثلاً برای به خاطر سپردن اصل 24 قانون اساسی که در رابطه با آزادی بیان مطبوعات و نشریات است، می‌توانی عکس پرنده‌ی سفیدی را بر روی تابلوی سالن با خال‌کوبی عدد 24 بر روی پر راست او تصور کنی. یا برای یادگیری اصل 31 قانون اساسی که در رابطه با وظیفه‌ی دولت برای تهیه مسکن است، می‌توانی رئیس‌جمهور فعلی را در حال به دوش کشیدن خانه‌ای، بر روی مبل خود تصور نمایی.

این کار را باید آن‌قدر تکرار کنی تا تمام 177 اصل قانون اساسی در قصر ذهنت قرار گیرد. برای بازخوانی هر اصل، باید مسیر رفت‌وآمد خود را طی کرده و به‌وسیله پایه موردنظر (اصل 24 پرنده‌ی سفید و اصل 31 رئیس‌جمهور خانه‌به‌دوش) بروی. احتمالاً قدرت قصر ذهن و تصویرسازی را تا اینجا درک کرده‌ای. زیرا با خواندن این مطلب، دیگر این دو اصل قانون اساسی را فراموش نمی‌کنی و حتی بدون ساخت قصر ذهن، می‌توانی آن‌ها را به خاطر بیاوری.

اگر قصر ذهن من پر شد چه کنم؟ تو می‌پرسی. اگر به آن‌ها نیاز نداری، حذفشان کن. وقتی می‌گویم حذف کن، یعنی به معنای واقعی کلمه حذف کن. می‌توانی پرنده‌ی سفید را از روی تابلو برداشته و از پنجره‌ی خانه آزادش کنی. یا می‌توانی سر رئیس‌جمهور را بریده و آن را در چرخ‌گوشت بیندازی. اما اگر به اطلاعات نیاز بود چه‌کار کنیم؟

5. قصر ذهن جدیدی بساز

بله به همین سادگی! بدون شک هر فردی بیش از یک محل آشنا در ذهن دارد. درواقع خیلی از قهرمانان برتر حافظه در جهان، قصرهای ذهن متعددی برای موضوع‌های مختلف خلق یا تعیین می‌کنند. برای مثال یک قصر ذهن به اعداد، دیگری به سخنرانی‌ها، بعدی به لیست خرید ها و قصر ذهن چهارم به اصول قانون اساسی اختصاص می‌یابد.

شاید با خود فکر کنی که این کار به زمان زیادی نیاز دارد. بله! این کار به زمان و انرژی زیادی نیاز دارد و به همین دلیل است که بسیاری از افراد در اواسط راه از این کار دست می‌کشند. اما ساخت قصر ذهن سرمایه ای با ارزش است که در تمام طول عمر به کار می‌آید.

به‌هرحال با عملی کردن این 5 قدم ساده می‌توانی قصر ذهن خود را بسازی و با گذر زمان، تعداد قصرهای ذهن خود را افزایش دهی. قصر ذهن نوعی ثروت و دارایی محسوب می‌شود و هر چه تعدادش بیشتر باشد، ثروت و سرمایه تو نیز بیشتر خواهد شد. نکته‌ای که در انتها باید عرض شود این است که، قصر ذهن مناسب همه‌ی افراد نیست. حال که ما آموختیم چطور یک قصر ذهن بسازیم، می‌توانی از همین حالا شروع به ساخت اولین دارایی خود کنی. اگر این روش مناسب تو نبود، هیچ اشکالی ندارد؛ زیرا قصر ذهن، تنها تکنیک یادگیری در جهان نیست.

امیدوارم از این آموزش بلاگ ویتارو استفاده‌ی لازم را برده باشی. اگر از مطالب ما خوشت آمد، آن‌ها را با دوستانت به اشتراک بگذار.